BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ YÖNETMELİĞİ

 

(599/1986, 178/1989, 164/1990, 374/1990, 531/1990, 114/1991, 166/1992, 491/1992, 440/1993, 441/1993, 68/1998, 59/1999, 639/1999, 338/2000, 159/2001, 55/2002, 546/2003, 131/2005, 221/2006, 754/2007, 710/2008, 94/2009, 279/2010, 633/2011, 251/2018, 120/2019, 157/2019, 209/2019, 560/2021 Sayılı Tüzük)

 

Madde 40(4) Altında Yapılan Yönetmelik

 

Doğu Akdeniz Üniversitesi Vakıf Yöneticiler Kurulu, Doğu Akdeniz Üniversitesi Akademik Personelin Kadro ve Çalışma Tüzüğü’nün 40’ıncı maddesinin 4’üncü fıkrası uyarınca aşağıdaki Yönetmeliği yapar.

 

Doğu Akdeniz Üniversitesi, Kuzey Kıbrıs Eğitim Vakfı ve Doğu Akdeniz Üniversitesi Kuruluş Yasası’nın 15’inci maddesinin 2’nci fıkrasının verdiği yetkiye dayanarak aşağıdaki Yönetmeliği yapar.

BÖLÜM I

AMAÇ, KAPSAM, TANIMLAR VE GENEL KAVRAMLAR

Kısa İsim

12.05.2022

R.G. 95

EK III

A.E. 349

1.

Bu Yönetmelik, “Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönetmeliği” olarak isimlendirilir.

Amaç

2.

Bu Yönetmeliğin amacı, Doğu Akdeniz Üniversitesi’nde veya üniversite dışında DAÜ mensupları tarafından yürütülen bilimsel araştırma, yayın, araştırma temelli eğitim öğretim (lisans düzeyinde öğrenci ödevleri hariç), sanatsal etkinlikler ve benzeri her türlü akademik etkinliklerde uyulacak etik ilkeleri saptamak; Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun ve etik alt kurulların oluşumunu, görev, yetki ve sorumluluklarını belirlemek ve çalışma esaslarını düzenlemektir.

Tefsir

3.

Bu Yönetmelik’te metin başka türlü gerektirmedikçe;

DAÜ Mensubu: DAÜ’de tam veya yarı zamanlı veya özel bir sözleşme tahtında çalışan akademik personeli, akademik yöneticileri, araştırmacıları ve DAÜ’de yüksek lisans veya doktora çalışması yürüten öğrencileri,

Etik Alt Kurulu: ADEK alanları dikkate alınarak oluşturulan Etik Alt Kurullarını,

Etik İhlali: Akademik ve bilimsel bir kurumun görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde bilimsel araştırma, bilimsel yayın, araştırma temelli eğitim öğretim faaliyetlerinde etik ilke ve kurallarına uymayan kasıtlı eylemleri,

Etik Kurulu: Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nu (BAYEK),

Etik Özensizlik: Akademik ve bilimsel bir kurumun görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde bilimsel araştırma, bilimsel yayın ile araştırma temelli eğitim öğretim faaliyetlerinde etik ilke ve kurallara uymada özensizlik, dikkatsizlik, bilgisizlik, deneyimsizlik veya taksire dayalı kasıtlı olmayan eylemleri,

Rektörlük: Doğu Akdeniz Üniversitesi Rektörlüğü’nü,

Üniversite: Doğu Akdeniz Üniversitesi’ni (DAÜ),

Üniversite Topluluğu: Üniversite topluluğu tam veya yarı zamanlı olduğuna bakılmaksızın, akademik yöneticileri, akademik personeli, araştırmacıları, yüksek lisans ve doktora öğrencilerini,

ifade eder.

Kapsam

4.

Bu Yönetmelik, aşağıda yer alan hususları kapsar:

(1)

Üniversite topluluğu tarafından yapılan her tür bilimsel araştırma ve çalışmalar ile gerçekleştirilen bilimsel etkinlikler, Üniversite fonları aracılığıyla desteklenen veya Üniversiteye bağlı birimlerde yürütülen bilimsel araştırma-geliştirme projeleri ile ilgili araştırma etiği konuları;

(2)

Üniversitenin her çeşit basın, görsel ve işitsel yayın organları ile Üniversite dışındaki diğer yayın organlarında yayımlanan veya yayımlanmak üzere gönderilmiş her tür yayınla ilgili yayın etiği konuları;

(3)

Üniversite’nin desteğinden yararlanmakta olan ya da yararlanmak üzere başvuran öğretim elemanları veya araştırmacı kişi ve kuruluşlar veya DAÜ ile ilintili olan etik konular;

(4)

Araştırma temelli eğitim-öğretim etiği temel ilkeleri;

(5)

Kurumsal etik ilkeleri;

(6)

Etik Kurullarının oluşumu, görevleri ve çalışma yöntemi;

(7)

Etik Kurulu’na başvuru ve etik değerlendirme süreçlerine ilişkin konuları.

Üniversitenin Değerleri

5.

(1)

Üniversite, tüm üyelerinin kişisel onurunu, bireysel kimliğini, mesleki ve akademik saygınlığını tanır ve akademik etik ilkelerinin Üniversite’nin en vazgeçilmez değerleri olduğuna inanır. Akademik etik ilkeleri aşağıdaki beş temel değer üzerine kurulur:

(A)

Dürüstlük,

(B)

Güven,

(C)

Adalet,

(D)

Saygı,

(E)

Sorumluluk.

(2)

Üniversite bu ilkelerin bilim ve sanat konularında (araştırma, yayın, sanatsal üretim ve sunumlarda) her türlü etkinliğin her aşamasında, Üniversitenin temsil edildiği her ortamda ve kamuya açık diğer hizmetlerin veya etkinliklerin yerine getirilmesinde geçerli olduğuna inanır.

Bilim ve Sanatta Etik İlkeler

6.

Üniversitenin bilim ve sanat etiği anlayışının temelini doğruluk, özeleştiri, nesnellik, yansızlık, açıklık, bilimsel kuşkuculuk, eleştirel bakış, yeni kavramlara açık olma, bilimsel araştırma disiplinini koruma, özgün ve yaratıcı düşünme, başkalarının emek ve ürünlerine saygı, doğal çevreye ve canlı haklarına duyarlılık oluşturur.

Üniversitenin, her türlü bilimsel araştırma, sanatsal çalışma ve bunlarla ilişkili diğer etkinliklerde uyulmak üzere temel saydığı başlıca ilkeler şunlardır:

(1)

Araştırma Etiği Temel İlkeleri

(A)

Bilimsellik ilkesi:

Veriler, bilimsel yöntemlerle elde edilir. Bunların değerlendirilmesi, yorumu ve kuramsal sonuçların elde edilmesinde de bilimsel yöntemlerin dışına çıkılmaz ve sonuçlar saptırılamaz. Elde edilmemiş sonuçlar araştırma sonuçlarıymış gibi gösterilemez.

(B)

Bilimsel araştırmalarda “yaşama saygı” ve “deneklere veya danışılanlara zarar vermeme” ilkesi:

Araştırmalarda deneklere, danışılanlara ve araştırmaya veya sanatsal etkinliğe konu olan her türlü doğal veya kültürel varlığa zarar vermemek esastır. Denekler ve danışılanlar, olası riskler konusunda açık biçimde bilgilendirilmeli ve deneye veya incelemeye katılım kararının etki ve baskı altında olmaksızın özgürce verilmesi ilkesine uymaya özen gösterilmelidir. İnsan verileri içeren araştırmalar için katılımcıların kişisel verilerinin kullanımı, saklanması ve paylaşımı konularında bilgilendirilmiş olmaları ve onayları alınmalıdır.

(C)

Olumsuz sonuçlar doğurabilecek uygulamalar konusunda uyarma ilkesi:

Araştırmacılar, sanatçılar ve yetkililer, yapılan bilimsel araştırma ve sanatsal çalışmalarla ilgili olumsuz sonuçlar doğurabilecek uygulamalar konusunda toplumu bilgilendirmek ve uyarmakla yükümlüdür.

 

 

(D)

Araştırmalara katılmama özgürlüğü ilkesi:

Araştırmacılar, kendi bireysel kanılarına göre zararlı sonuçlara veya onaylamadıkları uygulamalara yol açabilecek araştırmalara veya açıklamalara katılmama hakkına sahiptir. Hiçbir araştırmacı belirli bir görüşü, düşünceyi veya eylemi desteklemeye, savunmaya, dile getirmeye veya toplu açıklamalara katılmaya zorlanamaz.

(E)

Araştırmalarda akademik özgürlük ilkesi:

Etik ilkelere aykırı olmadığı sürece araştırmalara ve sanatsal çalışmalara karışılamaz ve bunlar engellenemez. Buna karşılık araştırmacılar ve sanatçılar araştırma konu ve yöntemlerini belirlerken özellikle Üniversitenin bütçe uygulama ilkeleri doğrultusunda, yerel veya küresel duyarlılık gerektiren konularda özenli ve sorumlu davranır.

(F)

Toplum ve insanlık karşısında sorumluluk ilkesi:

Bilimsel ve sanatsal çalışmalar, düşünsel mülkiyet ve kullanım hakları saklı kalmak koşuluyla, insanlığın ortak malıdır. Bu nedenle, araştırma ve sanatsal çalışmaların içeriğinin toplum, insanlık ve çevre yararını ilgilendiren hiçbir bölümü gizlenemez, değiştirilemez, çarpıtılamaz ve yasaklanamaz.

(G)

Ortak ve bireysel sorumluluk ilkesi:

Araştırmacı ve sanatçılar bu ilkelere uyulmasından gerek ayrı ayrı gerekse birlikte sorumludur. Üniversite topluluğu, bu ilkelerin gözetilmesini varlık nedeni sayar.

(2)

Yayın Etiği Temel İlkeleri

(A)

Bilimsel araştırma sonuçları, araştırmayı gerçekten yapan ve yürütenlerin tümünün adlarıyla yayımlanır. Araştırmanın tasarlanması, planlanması, yürütülmesi ve yayına hazırlanması aşamalarında etkin katkıda bulunmamış kişilerin adları, yazar adları arasına katılmaz veya katılmaya zorlanmaz.

(B)

Bilimsel yayınlarda daha önce yayımlanmış veya yayımlanmamış bir çalışmadan yararlanırken bilimsel yayın kurallarına uygun olarak kaynak gösterilir. Evrensel olarak tanınan bilim kuramları, matematik teoremleri ve ispatları gibi önermeler dışında hiçbir yapıtın tümü veya bir bölümü, izin alınmadan veya asıl kaynak gösterilmeden çeviri veya özgün biçimiyle yayımlanamaz.

(C)

Yayına dayanak oluşturan araştırmayı destekleyen kurum veya kişilerin adları yayınlarda açıkça belirtilir. Bu kapsamda araştırmanın ağırlıklı bölümünün gerçekleştiği akademik kurumun, araştırmacının o kurumla ilişiğini kesmiş olması hâlinde bile anılması esastır.

 

BÖLÜM II

ETİK KURULLARI’NIN OLUŞUMU VE ÇALIŞMA ESASLARI

Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu’nun (BAYEK) Oluşumu

7.

(1)

Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nda (BAYEK) görev alacak üyeler, ADEK temel alanlarının her birinden bir üye olacak şekilde Rektörlüğün önerisi üzerine Senato tarafından belirlenir.

(A)

Etik Kurul üyesi olarak görevlendirilecek kişilerin geçmişinde etiğe aykırı kanıtlanmış davranışı bulunmaması ve Üniversite’de tam zamanlı çalışıyor olması gerekmektedir.

 

 

(B)

Senato’nun belirlediği üyeler, Rektörlük tarafından resmi yazı ile Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu (BAYEK) üyesi olarak görevlendirilir.

(2)

(A)

Üyelerin görev süresi 3 yıldır. Herhangi bir üyenin görevden ayrılması halinde boşalan üyeliğe aynı yöntemle, ayrılan üyenin süresini tamamlamak üzere yeni bir görevlendirme yapılır.

(B)

Rektörlük seçilme yeterliği olmadığı anlaşılan kişileri görevlendirmez, görevlendirme yapılmışsa BAYEK’in gerekçeli önerisi üzerine bu görevlendirmeye son verilerek DAÜ Senatosu konuyla ilgili bilgilendirilir. Bu durumda, DAÜ Senatosu, görevlendirilmesi yapılmayan veya görevine son verilen üye yerine, aynı alandan yeni bir üye önerir. Önerilen üye aynı usulle Rektörlük tarafından görevlendirilir.

(3)

Süresi dolan üyeler, aynı yöntemle yeniden görevlendirilebilir.

(4)

Etik Kurulu toplantısına ardı ardına yılda 2 kez geçerli mazereti olmaksızın katılmayan üyenin üyeliği kendiliğinden düşer.

(5)

Herhangi bir nedenle boşalan üyelik için aynı yöntemle en geç iki ay içinde yeni bir üye görevlendirilir.

(6)

Etik Kurulu üyeleri, ilk toplantıda kendi aralarından bir başkan, bir başkan yardımcısı ve bir yazman seçer.

Etik Alt Kurulları’nın Oluşumu

8.

Etik Alt Kurulları’nın oluşumu:

(1)

Etik Alt Kurulları, ADEK temel alanları dikkate alınarak ilgili fakülte dekanlarının ve fakültelere bağlı olmayan okul veya yüksekokul müdürlerinin görüşleri doğrultusunda oluşturulur ve Rektörlük tarafından görevlendirilir.

(2)

İlgili fakültelerin veya okulların veya yüksekokulların uzlaşması sonucu iki veya daha fazla Etik Alt Kurulu, Rektörlük kararıyla birleştirilebilir.

(3)

Her Etik Alt Kurul, ilgili fakültelerin veya okulların veya yüksekokulların uzlaşmasına bağlı olarak, en az 3 (üç) en çok 7 (yedi) üyeden oluşur. Gerekli olduğu hallerde fakültelerin veya okulların veya yüksekokulların uzlaşması sonucu üye sayısı 9’a (dokuz) kadar yükseltilebilir.

(4)

Her üyenin görev süresi 3 (üç) yıldır. Görevi sona eren üye yeniden görevlendirilebilir. Görev süresi dolmadan herhangi bir nedenle ayrılan üyenin yerine, görev süresini tamamlamak üzere yeni bir görevlendirme yapılır.

(5)

Her Etik Alt Kurulu’nun kendi üyeleri tarafından belirlenen bir başkanı olur.

(6)

Etik Alt Kurul üyesi olarak görevlendirilecek kişilerin geçmişinde etiğe aykırı kanıtlanmış davranışı bulunmaması ve Üniversitede tam zamanlı çalışıyor olması gerekmektedir. Üye olma yeterliği bulunmayan adaylar görevlendirilmez, görevlendirme yapılmışsa, BAYEK’in gerekçeli önerisiyle bu görevlendirme Rektörlük tarafından sonlandırılır.

Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun görevleri

9.

Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun görevleri:

(1)

Üniversite tarafından bir bölümü veya tamamı desteklenen (önerilenler ve sonuçlananlar dahil) veya Üniversite mensupları tarafından gerçekleştirilen bilimsel araştırmaların etiğe uygun yürütülmesini sağlayacak ilkeleri belirlemek, geliştirmek ve gerektiğinde değişiklik önerisinde bulunmak;

(2)

(A)

Bu yönetmelikte düzenlendiği şekliyle öğretim üyeleri ve diğer öğretim elemanlarının, sonuçlanan bilimsel araştırma veya yayın çalışmaları hakkında ileri sürülen etiğe aykırılık başvurularını incelemek ve sonuçlandırmak.

 

 

(B)

Etik Alt Kurullarının kararlarına yapılan itirazları incelemek ve sonuçlandırmak.

(3)

Üniversite tarafından kısmen veya tamamen desteklenen (önerilenler ve sonuçlananlar dahil) araştırma projelerinin izlenmesi sürecinde etiğe aykırı davranışlarla ilgili başvuruları inceleyip karara bağlamak;

(4)

Üniversitenin her türlü desteğinden yararlanmak üzere başvuran veya hâlen yararlanan kişilerin geçmiş araştırma, yayın, vb. etkinliklerini, söz konusu etkinliklerin Üniversite ile ilintisine bakılmaksızın ilgili birim veya kurumun istemi üzerine bilim etiği açısından inceleyip karara bağlamak; gerektiğinde ilgili kişilerle doğrudan yazışmalar yapmak ve bilgi istemek.

(5)

(A)

BAYEK, etik ihlaliyle ilgili yapılan başvuruları doğrudan doğruya, Etik Alt Kurulları veya görevlendireceği bilirkişiler aracılığıyla inceleyerek en geç başvuruyu izleyen iki ay sonunda bir sonuç raporunu Rektörlüğe sunar.

(B)

BAYEK, kapsam dışı olduğuna karar verdiği başvurular konusunda Rektörlüğü yazılı olarak bilgilendirir.

(6)

Sonuçlanan ve karara bağlanmış olan araştırma ve yayın etiğine aykırı davranışların Rektörlükçe ilgililere duyurulmasını sağlamak;

(7)

Bilimsel araştırma ve yayın etiği başta olmak üzere etiğe aykırı davranışları ortadan kaldırmak için ilgili birim veya kurum ve kuruluşlar ile işbirliği yaparak eğitici etkinlikler düzenlenmesini sağlamak üzere Rektörlüğe önerilerde bulunmak.

Etik Alt Kurulları’nın Görevleri

10.

Etik Alt Kurulları’nın görevleri:

 

(1)

DAÜ Öğretim üyeleri ve elemanlarının DAÜ verilerini kullanmayı öngören bilimsel bir araştırmaya başlamak amacıyla yapacakları etik onay başvurularını incelemek ve sonuçlandırmak;

(2)

DAÜ mensuplarının DAÜ verilerini kullanmayı öngören lisans bitirme, yüksek lisans ve doktora tezleri kapsamında olan araştırmalarına başlamak amacıyla yapacağı etik onay başvurularını incelemek ve sonuçlandırmak;

(3)

Yukarıda (1)’inci ve (2)’nci fıkralarda belirtilen çalışmaların DAÜ dışında gerçekleştirilmesinin söz konusu olduğu durumlarda, ilk incelemeyi yaparak nihai karar için BAYEK’in onayına sunmak;

(4)

Yüksek lisans ve doktora tezleriyle ilgili etiğe aykırılık iddialarını inceleyip sonuçlandırmak;

(5)

BAYEK tarafından gönderilen dosyaları inceleyerek gerekli görüş ve raporları sunmak.

 

BÖLÜM III

ETİK KURULLARINA BAŞVURU YÖNTEMİ

Etiğe Aykırılıkla İlgili Başvurular ve İnceleme

11.

Etiğe aykırılıkla ilgili başvurular ve inceleme:

(1)

(A)

Üniversite mensubu olan veya olmayan kişilerin, DAÜ’de görevli öğretim elemanlarıyla veya DAÜ’de tamamlanmış Yüksek Lisans veya Doktora tezleriyle ilgili etiğe aykırılık iddiası içeren başvuruları, DAÜ Rektörlüğü’ne yapılır.

(B)

Etiğe aykırılık iddiası içeren başvurularda somut bilgi ve verilerin sunulması gereklidir.

(C)

Başvurular Rektörlük tarafından incelenip sonuçlandırılmak üzere beş işgünü içinde Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’na iletilir.

(D)

Başvuruyla ilgili tüm belgeler BAYEK tarafından incelenir ve gerektiği hallerde ilgili etik alt kurullarının da görüşlerine başvurularak sonuçlandırılır.

 

 

 

 

 

 

(2)

Basın-yayın yoluyla, elektronik yöntemlerle veya benzeri iletişim araçlarıyla etik ihlali iddiası söz konusu olduğunda Rektörlük, gerekli görmesi halinde konunun BAYEK tarafından incelenmesini ister.

(3)

Etiğe aykırılıkla ilgili başvuruların incelenmesi aşağıdaki süreçleri içermektedir:

(A)

Ön inceleme: Başvurunun Rektörlük tarafından BAYEK’e iletildiği tarihten sonra en geç 15 (on beş) iş günü içinde ön inceleme tamamlanır ve konunun ele alınıp alınmayacağı gerekçeleriyle birlikte Rektörlük aracılığıyla başvuru sahibine bildirilir.

(B)

BAYEK ön incelemenin tamamlanması için ilgili Etik Alt Kurullarının ve/veya bilirkişilerin görüşlerine başvurabilir. İncelenmesine karar verilen başvurular, başvurunun niteliğine göre başvuru sahibine Rektörlük aracılığıyla bildirilir.

(C)

Nihai karar: Ön incelemesi tamamlanan etiğe aykırılıkla ilgili konular BAYEK tarafından 60 (altmış) işgünü içerisinde sonuçlandırılır. Gerektiği hallerde nihai kararın alınması sürecinde ilgili etik alt kurullarının görüşlerine başvurulur.

(D)

Diğer başvurular, ilgili alt kurul kararlarının BAYEK’e iletilmesini izleyen ilk 15 (on beş) iş günü içinde sonuçlandırılır.

Araştırma Amaçlı Etik Onay Başvuruları

12.

(1)

DAÜ mensuplarının Araştırma Amaçlı Etik Onay Başvuruları, ilgili Etik Alt Kurulu’na yapılır. Araştırma DAÜ içinde yapılacaksa, başvuru ilgili etik alt kurulu tarafından en geç 15 (on beş) iş günü içinde sonuçlandırılır.

(A)

Bu şekilde sonuçlandırılan bir başvuru için Araştırma Etik Onay Belgesi, alt kurul tarafından düzenlenip verilir.

(B)

Etik Alt Kurulları’nın düzenleyeceği etik onay belgeleri BAYEK’e kaydedildikten ve kayıt numarasının izin belgesine yazılmasından sonra geçerli olur.

(C)

Araştırma DAÜ dışında yapılacaksa, etik alt kurul kararı onay için BAYEK’e iletilir.

(2)

DAÜ mensubu olmayan araştırmacıların DAÜ içinde gerçekleştirecekleri araştırmalar için etik onay başvuruları, Rektörlüğe yapılır. Bu başvurular Rektörlük tarafından BAYEK’e iletilir. Bu tür başvurular, DAÜ verilerinin kullanılmasını içeriyorsa, BAYEK öncelikle ilgili başvuruyu veri kullanımı açısından inceler ve en geç 30 (otuz) iş günü içinde sonuçlandırır.

(3)

Bir araştırma, yüksek lisans veya doktora tezi, kişisel veri kullanımını içermiyorsa veya hayvan deneylerini kapsayan bir çalışma niteliğinde değilse, araştırmacının etik onay için başvuru yapmasına gerek yoktur.

(4)

Etik kurullar, gerçekleştirilmiş bir araştırma için etik onay başvurusu kabul edemezler.

Gizlilik İlkesi

13.

(1)

Etik Kurulu’na yapılan başvurular, Etik Kurulu’nun inceleme ve değerlendirme süreçleri ile kararları gizlidir. Bu konuda başvuru sahibinden başkasına bilgi verilmez.

(2)

Gizlilik ilkesi, yayın yoluyla aleniyet kazanmış başvuru konularında dahi Etik Kurulu ile alt kurulların üyeleri ve akademik yöneticiler için bağlayıcıdır.

(3)

Gizlilik ilkesinin ihlali bir disiplin suçudur. Gizlilik ilkesine uymayanlar hakkında Rektörlük tarafından gerekli disiplin işlemleri başlatılır.

(4)

Etiğe aykırılıkla ilgili başvurularda gizlilik ilkesi başvuran kişiyi ve diğer kişileri de kapsamaktadır.

 

 

 

 

Etik Kurulları’nın Çalışma Yöntemi

14.

(1)

BAYEK ve Etik Alt Kurulların her biri her ay en az bir kez önceden belirlenmiş tarih ve saatte toplanır. Ayrıca Kurullar gerekli gördükleri hallerde de toplanırlar. Bu durumda toplantı günü, saati ve gündemi, ilgili kurul başkanı tarafından toplantıdan en az bir hafta önce üyelere yazılı olarak bildirilir.

(2)

Gündemde görüşülecek konulara ilişkin belgeler (araştırma ise araştırma dosyasının örnekleri) üyelere iletilir.

(3)

Etik Kurulu, olağan toplantıların dışında başvuru yoğunluğu veya acil bir iş nedeniyle başkan tarafından olağanüstü toplantıya çağrılabilir.

(4)

Etik kurullarının toplantı ve karar yeter sayısı:

(A)

BAYEK’in toplantı yeter sayısı üye tam sayısının üçte ikisidir.

(B)

BAYEK’in etiğe aykırılıkla ilgili nihai karar verme yeter sayısı üye tam sayısının üçte ikisidir.

(C)

Yukarıda yer alan (B) bendinde belirtilen konu dışında BAYEK’in karar verme yeter sayısı üye tam sayısının mutlak çoğunluğudur.

(D)

Etik Alt Kurulları’nın toplantı ve karar alma yeter sayısı üye tam sayısının üçte ikisidir.

(5)

Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu, etik ihlal ile ilgili başvurularda değerlendirmelerini dosya üzerinden yapar.

(A)

İnceleme ve değerlendirme sırasında, hakkında etik ihlali başvurusu bulunan kişilere savunma hakkı tanınır.

(B)

İlgili kişiler, savunma hakkının kendilerine bildirildiği tarihten itibaren 15 (on beş) işgünü içinde yanıt vermedikleri takdirde, savunma haklarından vazgeçmiş sayılırlar. Bu durumda Etik Kurul, eldeki diğer bilgi ve verilere dayalı olarak değerlendirme yapar ve görüşünü oluşturur.

(C)

Etik ihlali ile ilgili inceleme başlatılmasına ilişkin Rektörlük kararının ilgililere iletilmesinin ardından, DAÜ mensubu kişilerle yapılacak her türden yazışma ve diğer süreçler doğrudan doğruya BAYEK tarafından yürütülür. DAÜ mensubu olmayan kişilerle yapılacak yazışmalar ise Rektörlük aracılığıyla gerçekleştirilir.

(6)

(A)

Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun kararları, üyeler tarafından imzalanır. Karara katılmayan üye ‘karşı oy’ gerekçesini karar metnine yazmak zorundadır.

(B)

BAYEK, başvuruları yalnıza etik yönüyle ele alır ve değerlendirir. İnceleme ölçütleri ve önerileri hukuk kuralları ile eğer varsa uluslararası sözleşme ve bildirgelere, yerleşik etik ilke ve kurallarına dayanır.

(C)

Ulusal veya uluslararası metinlerde düzenlenmemiş bir etik sorunla karşılaşıldığında, Etik Kurulu bunu bir ilkeye veya kurala bağlayabilir.

(D)

BAYEK, inceleme sonuçlarını içeren görüş ve öneri niteliğindeki kararlarını Rektörlüğe sunar.

(E)

Etik ihlali iddiasında bulunan kişi ve kuruluşlar, başvuruları ile ilgili olarak yapılan inceleme ve değerlendirmelerin sonucu hakkında Rektörlük tarafından bilgilendirilir.

(F)

Etik Kurulu’nun etik ihlali veya etik özensizlik tespit ettiği durumları bir rapor halinde DAÜ Rektörlüğüne sunar.

(7)

Başka kurul veya kurumlarca yapılmış veya yapılmakta olan inceleme ve soruşturmalar, bu esaslar kapsamında yapılacak etik ihlali incelemelerine engel oluşturmaz.

BÖLÜM III

ETİK İHLALİ VE ETİK ÖZENSİZLİK

Etik İhlali veya Etik Özensizlik Oluşturan Eylemler

15.

Üniversitede “etik ihlal” veya “etik özensizlik” oluşturan eylemlere ilişkin başvuruların değerlendirilmesinde bilimsel araştırma etik ilkeleri esas alınır. Buna ek olarak yayın etiği konusunda etik ihlal veya etik özensizlik oluşturan eylemlerin sınıflandırılması şu tanımlara göre yapılır:

(1)

Aşırmacılık:

(A)

Korsanlık: Başkasının basılı veya elektronik ortamdaki yapıtını veya sanatsal uygulamalarını olduğu gibi alarak kendi adıyla sunmak;

(B)

Yalnızca farklı sözcükler ve ifadeler kullanarak bir bölümünü değiştirerek başkalarının araştırma sonuçlarını veya düşüncelerini ve uygulamalarını kendisininmiş gibi sunmak;

(C)

Başkasının basılı veya elektronik ortamdaki yapıtının bir bölümünü, bilimsel yayın kurallarına uygun bir biçimde atıfta bulunmadan kendi yapıtı gibi sunmak;

(D)

Kaynak yapıta, sanatsal uygulamalara uygun ve kuşkuya yer bırakmayacak biçimde bilimsel yayın kurallarına uygun olarak göndermeler yapmadan başkalarının düşünce, bulgu ve sanatsal uygulamalarını kendisininmiş gibi sunmak;

(E)

Başkalarının düşünce, bulgu ve sanatsal uygulamalarını, alıntı olduğunu açıkça gösterecek biçimde sunmamak;

(F)

Alıntı yapılan kaynağa ilişkin bilgi vermemek veya eksik bilgi vermek.

(2)

Uydurmacılık:

Yapılmayan bir araştırmayı yapılmış gibi göstermek veya yapılmayan bir araştırmaya dayandırarak sahte bulgular ortaya koymak.

(3)

Saptırmacılık veya Çarpıtma:

(A)

Araştırma ve uygulamaların yöntem veya sonuçlarını kasıtlı olarak saptırmak ve değiştirmek;

(B)

Yapılan araştırma ve uygulamaları, araştırmanın ve uygulamanın niteliğini bozacak derecede farklı bir biçimde sunmak;

(C)

Kullanılmayan araştırma materyalini veya aygıtını kullanılmış gibi göstermek;

(D)

Araştırma sürecini, sürecin niteliğini değiştirecek biçimde olduğundan farklı sunmak;

(E)

Araştırma kayıtlarını kasıtlı olarak değiştirmek;

(F)

Fikir ve sanat eserlerine ilişkin mevzuata aykırı davranmak.

(4)

Yayın Tekrarı:

Aynı yayını veya çevirisini, bilgi vermeksizin yeniden diğer yayın organlarına göndermek veya yayımlamak. Yayın içeriğinin birden fazla uzmanlık alanını ilgilendirdiği, yayının farklı bir dilde yayımlanmasında yarar görüldüğü vb. durumlarda yayın tekrarı, bazı kurallara uyulması koşuluyla kabul edilebilir. Bu tür durumlarda her iki yayın organından onay alınması ve ikinci yayında, ilk yayın yerine ilişkin bibliyografik bilgilere mutlaka yer verilmesi gerekir.

(5)

Dilimleme:

Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü ve niteliğini bozmadan tek makale olarak yayımlamak olanaklı iken parçalara ayırarak iki veya daha çok sayıda yayın yapmak.

(6)

Destekleyenleri Belirtmeme:

Destek alınarak yürütülen araştırmaların yayınlarında destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile onların araştırmadaki katkılarını açık bir biçimde belirtmemek.

(7)

Hayali Yazarlık, Yazar Uydurma ve Çarpıtma:

(A)

Araştırmaya veya yayına etkin katkısı olmayan kişi veya kişileri, konumları veya sıfatları nedeniyle, yazarlar listesine almak;

(B)

Araştırmaya açık ve araştırmanın gidişi açısından önemli katkısı olmayan kişilerin adını yazarlar listesine koymak veya yazarlıkla bağdaşmayacak katkılarına dayanarak yeni yazar eklemek;

(C)

Araştırma ve makalede ortak araştırmacı ve yazarlardan etkin katkısı bulunanların adlarını çıkarmak;

(D)

Yazar sıralamasını gerekçesiz veya uygun olmayan bir biçimde değiştirmek;

(E)

Yabancı dilden kitap, makale vb. çevirerek kendi yazmış gibi basmak.

Etiğe Aykırılık Türleri

16.

(1)

Etik İhlali: Kasıt veya ağır ihmal sonucunda gerçekleştirilmiş etiğe aykırı davranıştır.

(2)

Etik Özensizlik: Dikkatsizlik gibi kasıtlı olmayan eylemlerle gerçekleştirilmiş davranıştır.

 

BÖLÜM V

ETİK KURULLARININ KARARLARINA İTİRAZ

Etik Kurulların Kararlarına İtiraz

17.

(1)

DAÜ mensuplarının etik ihlaliyle ilgili olan BAYEK kararlarına karşı itirazları ve DAÜ mensubu olmayan kişilerin herhangi bir BAYEK kararına karşı itirazları Rektörlük aracılığıyla yapılır.

(2)

DAÜ mensuplarının etik alt kurullarının kararlarına karşı itirazları doğrudan doğruya BAYEK’e yapılır.

(3)

İtirazlar, kararın taraflara bildirilmesini izleyen 20 (yirmi) iş günü içinde yapılır.

(4)

Bir itirazın, BAYEK tarafından incelenmeye alınabilmesi için gerekçelendirilmesi ve uygun kanıtlarla desteklenmesi gereklidir. BAYEK, gerekçelendirilmemiş veya yeterli kanıtlar içermeyen itirazlar için ek bilgi talep edebilir.

(5)

BAYEK’in bir itirazla ilgili kararı nihaidir.

 

BÖLÜM VI

SON HÜKÜMLER

Yürütme

18.

Bu Yönetmelik, Doğu Akdeniz Üniversitesi Rektörü tarafından yürütülür.

Yürürlük

19.

Bu Yönetmelik, Resmî Gazete’de yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer.